Page 7 - IĞDIR İLİ COĞRAFİ İŞARET STRATEJİSİ ARAŞTIRMA RAPORU 2011

2. COĞRAFİ İŞARET KAVRAMI

Coğrafi işaret ve kavramı birçok şekilde açıklanmaktadır. DOKA 2019’un yaptığı bir çalışmada

“coğrafi işaret” şu şekilde tanımlamaktadır; “belirgin bir niteliği ve ünü itibariyle kökenin bulunduğu
bir yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş ürünleri gösteren bir işarettir. Yetiştiği coğrafyadan kaynaklı

bir üne ya da ayırt edici bir özelliğe sahip olan ürünler coğrafi işaretler ile tescillenebilir”
(DOKA,2019).

Türk Patent ve Marka Kurumu ise; “Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından
kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işarettir diye

tanımlamaktadır. Coğrafi işaretler menşe adı ve mahreç işareti olarak ikiye ayrılır. Coğrafi sınırları
belirlenmiş bir yöre, bölge veya istisnai durumlarda ülkeden kaynaklanan, tüm veya esas özelliklerini

bu coğrafi alana özgü doğal ve beşerî unsurlardan alan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin tümü bu
coğrafi alanın sınırları içinde gerçekleşen ürünleri tanımlayan adlar menşe adıdır” olarak

tanımlamaktadır (Türk Patent, 2020).

Coğrafi işaretlemenin temel hedefi, bir ürünün nerede yetiştiğini ya da üretildiğini belirtmek

değil ürünün yetiştiği bölgeden ötürü ayırt edici bir özelliğine sahip olduğunu tanımlayabilmektir. Bu
nedenle “Türkiye’de üretilmiştir” ibaresinden farklılık göstermektedir. Kısacası; coğrafi işaretleme ile

3 temel hedef tüketicilere verilmesi istenen mesaj ürünün menşei itibariyle kazandığı ayırt edici bir

özelliğe ya da öneme sahip olmasıdır. Bu farklılıklar tat, şekil, renk gibi duyusal ve soyut özellikler
olabilir ya da ürünün tarihi, kültürü ya da gelenekselliğinden dolayı geçmiş duyguları canlandıran bazı
özellikler olabilir.

Şüphesiz ki; Basmati Pirinci, Darjeeling Çayı, Toskano Zeytinyağı, Gravyer, Rokfor, Tekila ve
Şampanya coğrafi işaretlere verilebilecek en önemli örneklerdir. Bunların arasında şampanya

kuşkusuz en bilinen coğrafi işaret örneğidir. Sıradan bir köpüklü şarap Fransa’nın bu Şampanya

bölgesinde üretilmemişse Şampanya ismini alamaz, hatta bu etiketle asla pazara sunulamaz.
Şampanya’nın diğer köpüklü şaraplara göre daha yüksek fiyata sahip olması bu dar bölgede

gerçekleştirilen sınırlı ölçekteki üretimden kaynaklıdır. Şampanya bölgesinde üretilmeyen köpüklü
şaraplar sadece köpüklü şarap ismiyle etiketlenir ve satışa sunulur. Bu ayırt edicilik sadece doğanın

değil, o doğa ile dost geçinen, yaşayan, dönüşen insanın ve toplulukların kendi kültürlerinin önemini
de gösterir. Kısaca bir yerel coğrafyanın ürününü geleneksel lezzetiyle üretebilmek için gösterdiği etki

bir coğrafi işaretin temelini oluşturur. Bu anlamda coğrafi işaret tarih ile bütünleşmektedir. Onun
tadının, lezzetinin bir parçası olmaktadır (DOKA,2019).